geld is een middel, geen doel

Binnenkort behandelt de Eerste Kamer de 'wet verbeterde premieregeling'. Een initiatief van VVD-Kamerlid Helma Lodders met elementen van de 'wet variabele pensioenuitkering' van Staatssecretrais Klijnsma.

Op de site van BeFrank ( http://bit.ly/1UPoNoA ) zijn daarover de nodige kritische noten gekraakt, waar ik me grotendeels in kan vinden. M.n. vanuit het perspectief van degene waar we het uiteindelijk voor doen: de consument / werknemer / pensioengerechtigde.

Even in historisch perspectief. Wat was het probleem, waarover de sector sinds eind 2013 nadenkt?

Werkgevers die bij een verzekeraar (!) een pensioenovereenkomst regelen, doen dat in toenemende mate via een premieregeling, waarbij een kapitaal op een pensioendatum ter beschikking komt. Dat kapitaal moet omgezet worden in uitkeringen. Daarvoor wordt een annuïteit berekend. Voor het berekenen van die annuïteit zijn rente en levens/sterftekansen de parameters. Met name de in te rekenen rente is de afgelopen jaren sterk verlaagd. Dus de uitkeringen (per individu bezien) worden steeds lager. Dat moet – zeggen verzekeraars - omdat zij de uitkering levenslang moeten garanderen. Hoe kun je die rekenrente veranderen? Door er van uit te gaan dat men na pensioendatum niet alleen in risicovrije waarden belegt. Maar bij beleggen in zakelijke waarden loopt de pensioengerechtigde het risico op (een keer?) een lagere uitkering dan bij aanvang van de uitkeringen bedacht.

Via deze lijn ging het denkproces richting de ‘wet variabele pensioenuitkering’ van mevrouw Klijnsma. VVD-Kamerlid Lodders vond dit te langzaam gaan en kwam -gesouffleerd door een of meerdere verzekeraars-tot een eigen initiatiefwetsvoorstel. In principe zeer eenvoudig en (vanuit de lijfrenteverzekeringen) herkenbaar: uitkeringen in beleggingseenheden. De uitkeringen zouden dan gaan fluctueren met de waarde van een beleggingsfonds (uiteraard in handen van een verzekeraar)

SZW denkt echter meer vanuit het collectief, dus vanuit pensioenfondsen. Men voorzag dat dit bij pensioenfondsen niet zou gaan werken. Vervolgens zijn er een aantal bepalingen vanuit de ‘wet variabele uitkering’ het initiatiefwetsvoorstel van Lodders binnen gefietst. De inkt was nog niet droog of de Tweede Kamer ging er mee aan de slag. Binnen vier uur (!) zijn hier – op 9 en 10 maart 2016 – allerlei besluiten over genomen. Door Kamerleden, die – begrijpelijkerwijs – ook niet alles konden doorzien.

En nu ligt er een gedrocht van een initiatiefwetsvoorstel in de Eerste Kamer waar zelfs deskundigen het niet meer begrijpen. Laat staan dat je het straks uit moet gaan leggen aan de werknemers / pensioengerechtigden, zoals ook BeFrank vast stelt. (Hoe leg je inderdaad aan een deelnemer uit dat zijn uitkering in principe gaat dalen, maar toch gelijk kan blijven of eventueel gaat stijgen.... )

Overigens: sommige (grote) verzekeraars hebben er aan mee geholpen dat deze ellende is ontstaan. Zij noemden de wet van Klijnsma al ‘de wet doorbeleggen’ en zagen een soort wenkend perspectief. De werknemer die pensioen opbouwt in hun beleggingsfonds bij opbouw EN over de pensioendatum heen begeleiden in de besteding van zijn gelden. Sommigen noemden het zelfs al een nieuw ‘financial plannings-intrument’. Een beetje zoals bij het 401K-plan in Amerika. Op zich misschien een loffelijk streven, maar de vraag is of die werknemers (in Nederland) daarop zitten te wachten.

Het zou erg verstandig zijn als de Eerste Kamer nog even een stap terug doet. En zich afvraagt: welk probleem gaan we met deze wet oplossen? En met name: voor wie is het goed? Voor de werknemer / pensioengerechtigde? Of voor de speeltuin van de verzekeraars?